Ortodonti

Ortodonti & Çene - Yüz Ortopedisi, diş dizisinin hizalanmasından, çenelerin büyüme gelişimsel bozukluklarının düzeltilmesine, dudak damak yarıklı bebeklerin tedavisinden, gülüş tasarımına ve hatta protetik tedavi öncesi eksik diş boşluklarının düzenlenmesine kadar çok geniş bir kapsama sahiptir. Ortodonti diş hekimliğinin çok özel bir alanı olup, uzmanlar tarafından gerçekleştirilmelidir.

Ortodontik Tedavilere Hangi Yaşta Başlanmalıdır?

Genel inanışın aksine, diş dizi bozuklukları yalnızca çocuklukta değil, her yaşta düzeltilebilir. Çeneler arası uyumsuzluklara neden olan büyüme gelişimsel bozukluklarsa, iskelet sistemi büyüme gelişim sürecinde tedavi edilmelidir. Bu nedenle gelişimsel bozukluklarda bireyin takvim ya da diş yaşı değil, iskelet yaşı önemlidir ki bu da el- bilek ya da boyun omurlarını gösteren radyografilerinin analizi ile saptanmaktadır. Özellikle çocuklarda, büyüme gelişimi olumsuz etkileyebilecek diş dizi bozukluklarının, ya da hatalı yutkunma gibi fonksiyonel bozukluklarının erken dönemde düzeltilmesiyle, ileride cerrahi işlemlere kadar gidebilecek büyük uyumsuzlukların önüne geçilebilmektedir. Ergenlik öncesi yapılan düzenli takiplerle, çocukların iskelet ve diş dizi yapısındaki sorunlar belirlenebilmekte, dengeli bir yüz gelişimi ve düzgün bir diş dizisine sahip olunabilmesi için gereken erken önlemler alınabilmektedir.

Ortodontik Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Günümüzde ortodonti alanında hastaların estetik ve etkin bir tedavi süreci geçirmelerine yönelik pek çok tedavi seçeneği bulunmaktadır. Bu seçenekler temel olarak diş ön yüzeyine uygulanan geleneksel braketler, diş arka yüzeyine uygulanan lingual ortodonti braketleri ve şeffaf plaklar olarak sıralanabilir. Her tedavi yönteminin avantaj ve dezavantajları farklı olup, kullanılacak yönteme hasta beklentilerinin de değerlendirildiği kapsamlı bir muayene sonrası karar verilmelidir.

Geleneksel Braketler

Dişlerin ön yüzeyine uygulanan ve ark telinin dişleri hareket ettirici kuvvetini dişlere aktarmakla görevli olan geleneksel braketler, metal (Paslanmaz çelik, altın…) ya da estetik malzemelerden (Seramik, safir...) üretilebilmektedir. Braket seçiminde tek etken estetik ya da maliyet olmamalıdır. Metal alerjisi varlığı, diş mine yüzey özellikleri gibi pek çok faktör ilk muayenede değerlendirilmelidir. Metal ya da estetik braket seçimi kimi tedavilerde tedavi süresi açısından bile farklılık yaratabilmekte olup, karar muayene sonrası, hasta beklentileri de göz önünde bulundurularak verilmelidir. Geleneksel braketler ile gerçekleştirilen tedavilerde, konuşma etkilenmez, hekimin dişler üzerindeki hakimiyeti oldukça yüksektir ve tedavi maliyetleri diğer seçeneklere göre özel bir tip braket kullanılmayacak ise daha düşüktür.

Şeffaf Plak Sistemleri:

Günümüzde oldukça popüler olan ortodontik şeffaf plak sistemleri, dijital iş akışı ile üretilmekte olup, yüksek tedavi konforu ve estetik bir tedavi süreci sunmaktadır. Genel sürece bakılacak olunursa, ilk muayene bilgileri, röntgen ve fotoğraflar ve ağız içi tarayıcılar ile alınan dijital ölçülerden faydalanılarak ortodonti uzmanı tarafından bir tedavi planı oluşturulur. Oluşturulan tedavi planına göre istenilen diş hareketlerinin aşamalandırılması ve bu aşamaların simülasyonu yapay zekâ yardımı ile gerçekleştirilir ve hekim kontrolüne sunulur. Ortodonti uzmanı aşamaların diş hareketi açısından biyomekanik uygunluğunu ve tedavi hedeflerinin gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini kontrol eder. Bu aşamayı takiben, tedavi simülasyonu hasta ile paylaşılarak tedavi planı sonuçlandırılır ve plakların üretimi gerçekleştirilir.  Şeffaf plak tedavilerinde hasta iş birliği çok önemli bir yer tutmaktadır. Plakların, hekimin önerdiği sürede kullanımı, kaybedilmemesi, ağız bakımı gibi unsurların yeterince sağlanamadığı hallerde diş hareketi ile plak arası uyum kaybolabilmektedir. Bu durum tedavi başarısının düşmesine, süresinin de uzamasına neden olmaktadır. Diğer uygulamalardan farklı olarak şeffaf plaklar yemeklerde çıkartılmaktadır; bu nedenle de hastalar istediklerini, istedikleri gibi yemekte özgürdür. Hastaya sundukları diğer bir avantaj da yanak içi irritasyonlara neredeyse hiç neden olmamalarıdır. Bu sebeplerden dolayı özellikle şehir ya da ülke dışında olup sınırlı aralıklarla gelme imkânı olan hastalarda bu sistemler avantaj sağlayacaktır. Bu avantajların yanında, hasta iş birliğine ihtiyaç duyulması, düzenli kullanım ve bakım zorunluluğu, kimi diş hareketlerinde ilave uygulamalara gereksinim duyulabilmesi ve maliyetlerinin yüksek olması, bu sistemlerin dezavantajlarından birkaçı olarak sayılabilir. Diğer ortodontik sistemlerde de olduğu gibi tedavi ihtiyaçları ve hasta beklentileri doğru analiz edilerek uygulanacak yöntem belirlenmelidir. Şeffaf plak sistemleri ileri ortodontik tekniklerden olup mutlaka ortodonti uzmanlarınca planlanıp uygulanmalıdır.

Lingual Ortodonti:

Dişlerin iç yüzeylerine (dil - damak tarafı) uygulanan, özel tasarım braketler ile gerçekleştirilen bir ortodontik tedavi yöntemidir. Bu sistemde dişlerin ön yüzeylerinde herhangi bir uygulama yapılmadığı için ortodontik tedavi sistemleri içinde en estetik çözüm olarak değerlendirilebilir. Tedavi sürecinde, diş hareket değişimlerinin hasta tarafından kolayca değerlendirilebilmesi bu yöntemin diğer bir avantajıdır. Braketlerin diş kavsinin iç tarafına uygulanıyor olması kimi hastalarda tedavi başında telaffuzun kısa süreli de olsa olumsuz etkilenmesine ve dil irritasyonlarına neden olabilmektedir. Lingual ortodonti tedavilerinde braketler hasta ağzına indirekt bonding olarak adlandırılan özel bir yöntemle uygulanmaktadır. Bu yöntem, hekime braketleri en ideal pozisyonda uygulama imkânı, hastaya da konforlu bir ilk deneyim sağlamaktadır. Lingual ortodonti uygulamaları, malzeme ve yöntem açısından özel sistemler olup, bu alanda tecrübeli ortodonti uzmanlarının tercih ettiği uygulamalardır.

Ortodontik Tedavi Sonuçları Kalıcı mıdır?

Vücudumuzun her bir bölgesi yaşam sürecimizde sürekli bir değişim içerisindedir. Bu değişim çocuklukta büyüme gelişim, erişkinlikten sonra ise yaşlanma nedeniyle meydana gelmektedir. Birtakım değişimler de yaşamımız sürecinde hastalıklar ya da fonksiyonumuzdaki değişimlere adaptasyon nedenleri ile meydana gelebilmektedir. Dişlerimiz ve diş çevre dokularımız da vücudumuzun diğer bölgelerinde olduğu gibi kimi dönem fazla ya da hızlı, kimi dönem az ya da yavaş ama hep bir değişim gösterir. Ortodonti tedavisi ile meydana gelen diş pozisyon değişimlerine çevre dokuların uyum sağlaması için belirli bir süreye ihtiyaç vardır. Bu süre dahilinde ortodontik koruyucular (Retainer) ile tedavi sonuçlarının kalıcılığı mutlaka sağlanmalıdır. Özellikle bu süreçte ortodontik koruyucuların olmaması hızlı bir bozulmaya neden olabilir. Bu sürenin ardından da diş destek kemiği seviye değişimleri ve dudaklardaki değişimler gibi fizyolojik değişimler ya da çiğneme fonksiyonundaki hatta solunum fonksiyonundaki olası değişimler sebebiyle ağız içi denge de sürekli bir değişimin olabileceği ve buna bağlı diş dizisinde değişimler olabileceği unutulmamalıdır. Tüm bunlar değerlendirildiğinde ortodontik koruyucuların kullanılmaması durumunda, ömrün herhangi bir döneminde diş dizisinde hizalanmaya dair değişimler meydana gelebileceği sonucuna varılabilir.

Ortodontik tedavi sonuçlarının kalıcılığında, koruyucular kadar önemli olan diğer bir etken de tedavi sonuçlarının ideal olmasıdır ki bu da ancak bir ortodonti uzmanın planlama ve tedavisi ile sağlanabilir. Tüm bunların yanında dudak damak yarığı hastalarının ortodontik tedavileri, diş aralıklarının kapatılması gibi birtakım tedaviler mutlak surette ömür boyu koruyucu (retainer) kullanımı gerektirir. Sonuç olarak ortodontik tedavi sonrası elde edilen sonuçların uzun dönemde korunması için hekiminizin önereceği koruma yönteminin karar verilen sürede kullanımı büyük öneme sahiptir.

Tedavileri gerçekleştiren sistemler değil hekimlerdir. İdeal tedavi sonuçları ve uzun dönem kalıcılık ancak uzman hekimlerce planlanıp gerçekleştirilmiş tedavilerle mümkündür.